Een onverantwoorde staking - Herman Welter

Het is niet de eerste keer dat maar één vakbond staakt. Telkens kwam het ingewikkelde en kwetsbare raderwerk tot stilstand. Leg de Brusselse Noord-Zuidverbinding lam en bezet enkele cruciale seinhuizen en er rijdt geen trein.

Bij elke staking zijn nochtans meer dan voldoende spoorvrouwen en -mannen beschikbaar om een groot aantal treinen te laten rijden. Dat verhindert de stakende bond met alle middelen. Anders zou het effect van de actie minimaal zijn. Terloops, wie bij een staking komt werken – en dat aantal is hoog - wordt gewoon betaald, ook al kan zij of hij niet werken. Er zit niets anders op dan kaarten, koffie drinken, wat kletsen en vroeger naar huis.

De staking van de ACOD-Spoor is onverantwoord. De socialistische vakbond moet zich diep schamen. De reizigers hebben part noch deel aan het personeelstekort en het niet kunnen opnemen van vrije dagen. Problemen die al jaren bestaan en die de spoorbonden mee in de hand hebben gewerkt. In het verleden hebben ze tijdens onderhandelingen met de top veel in de wacht kunnen slepen. Leuk voor het personeel maar niet goed voor het bedrijf en de belastingbetaler. De topmensen hebben om rust in de spoortent te houden altijd veel toegegeven. Te veel.

De invoering van de 36 urenweek heeft geleid tot extra vrije dagen omdat veel personeelsleden 40 uur per week werken. Voor het 36ste tot het 38ste gewerkte uur per week krijgt het personeel per jaar minstens 13 compensatieverlofdagen. Voor het 38ste tot het 40ste uur komen daar jaarlijks nog eens minstens 13 kredietdagen bij. Voeg hierbij nog de compensatie voor gewerkte zon- of feestdagen. Gemiddeld heeft een statutaire werknemer 53 vrije dagen. De helft is ‘echte’ vakantie.

Ook het deeltijds werken, een strijdpunt voor de vakbonden, speelt de NMBS parten. Nogal wat treinbestuurders en conducteurs werken vier vijfde. Dat legt extra druk op de voltijdse werknemers. Geen enkele chef waagt het om in het belang van het bedrijf die vier vijfde ter discussie te stellen. Durft topman Jo Cornu dat wel? Dan is er nog het ouderschapsverlof dat bij voorkeur in de zomermaanden wordt opgenomen.

Infrastructuurbeheerder Infrabel lost personeelstekort op door meer werk aan dochter TUC Rail te gunnen. Dat kost de belastingbetaler wel meer. Bizar is dat de algemeen directeur Infrastructuur van Infrabel tevens gedelegeerd bestuurder is van TUC Rail. Is dit geen vermenging van belangen?

Verplicht de NMBS - lees de vakbonden - tot een minimale dienstverlening. De eis komt bij een staking voortdurend terug. Van politici, reizigers en reizigersverenigingen.

Is dat een realistische eis? Wat is een minimumdienst? Eén trein per uur op alle lijnen? Omdat de veiligheid primeert, moet circa 70% van personeel komen opdraven. Dat personeel is bij elke staking beschikbaar. Dat is het probleem niet. Maar de vakbonden zien de minimumdienst als een uitholling van het stakingsrecht. Bovendien, zo stellen ze, zal een beperkte dienst aanleiding geven tot frustratie en agressie. Een uurdienst is in de spits ontoereikend. Veel reizigers zullen op de perrons achterblijven. Dat argument snijdt hout.

Maar in de openbare dienstverlening zou een staking slechts als ultiem middel mogen worden aangewend. Nadat alle overleg tot niets heeft geleid. De machtige spoorbonden zouden bovendien tien keer moeten nadenken voor ze de samenleving met een staking opzadelen. Het statutaire spoorwegpersoneel wordt goed betaald en heeft werkzekerheid. Dat laatste is een groot goed, zeker in tijden waarin veel banen verloren gaan. Treinbestuurders en conducteurs kunnen al op 55 met pensioen als ze 30 jaar gewerkt hebben
Het pensioen van spoormensen wordt berekend op basis van het loon van de laatste tien jaar. Bij niet-ambtenaren is dat op basis van het loon dat tijdens de hele carrière werd verdiend.

Last but not least moeten de spoorbonden beseffen dat jaarlijks circa 3 miljard euro belastinggeld naar de ijzeren weg vloeit. Hiervoor krijgt de samenleving veel te weinig dienstverlening in de plaats. Maar dat is een ander verhaal.

Een staking bij het spoor zou dan ook zeer uitzonderlijk moeten zijn. De staking van vandaag is alvast onverantwoord. De dupe zijn in de eerste plaats de zwakkeren in de samenleving, mensen die de trein niet kunnen missen. Precies die mensen die de ACOD beweert te verdedigen.

(Herman Welter volgt sinds 1964 de spoorwegen en het stads- en streekvervoer in binnen- en buitenland. Is journalist bij het Nederlands-Belgische vakblad Magazine Personenvervoer.)